Pobraliśmy się Romanem 15 lat temu. Rok po ślubie małżonek zakupił dom, przeznaczył na ten cel środki ze swojego majątku osobistego. Jakie mam prawo do tego domu aktualnie w trakcie trwania małżeństwa? Jakie uprawnienia będą mi przysługiwać do tej nieruchomości po śmierci męża? Kamila z Sulechowa

Ze względu na szczególny charakter małżeństwa wiele osób sądzi, że cały majątek, który posiadają małżonkowie należy do nich obojga. Tymczasem nie zawsze tak jest!

Artykuł 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego wyczerpująco wymienia co należy do majątku osobistego każdego z małżonków. Szczególnie interesuje nas punkt 10, który mówi, że są nim przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego. Oznacza to, że dom zakupiony przez Twojego męża nie wchodzi do Waszego majątku wspólnego i nie masz co do tej nieruchomości prawa do zarządu nią. Także w przypadku rozwodu dom ten nie będzie podlegał podziałowi majątku wspólnego i przypadnie w całości Twojemu mężowi.

Czy masz jednak jakieś prawa w stosunku do tego domu? Oczywiście!

Art. 281 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego mówi, że jeśli prawo do mieszkania (np. prawo własności) przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Co to  oznacza? Możesz mieszkać w domu Twojego męża, ponieważ Wasze wspólne zamieszkiwanie leży w interesie rodziny jaką tworzycie. Tak samo możesz korzystać z przedmiotów urządzenia domowego, które się tam znajdują.

Co w przypadku śmierci Twojego męża? Jeśli będziesz mieszkać z nim w chwili jego śmierci, to art. 923 §1 Kodeksu Cywilnego daje Ci prawo do zamieszkiwania tam nadal w ciągu 3 miesięcy. Warto zaznaczyć, że tego uprawnienia nie można zmienić testamentem!

Jak wygląda sprawa dziedziczenia? Kodeks Cywilny nie rozróżnia zasad dziedziczenia ze względu na to, czy jakiś przedmiot należał do majątku wspólnego albo osobistego. Według
art. 931 §1 Kodeksu Cywilnego, spadek po mężu (a więc także dom) będziesz dziedziczyć w pierwszej kolejności wraz z Waszymi dziećmi w równych częściach. Jednocześnie, przypadająca Ci część nie może być mniejsza niż jedna czwarta wartości całego spadku.

Jest tak oczywiście tylko w przypadku dziedziczenia według zasad ustawowych.

Twój mąż może bowiem sporządzić testament, a w nim nie uwzględnić Cię w dziedziczeniu. Ale nawet wtedy nie wszystko stracone! W razie nieuwzględnienia Cię w testamencie przysługiwać Ci będzie zachowek, czyli połowa wartości tego, co przypadłoby w razie dziedziczenia ustawowego.

Zachowku pozbawić Cię można tylko wskutek wydziedziczenia w testamencie.

Istnieją trzy powody wydziedziczenia i są to: postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego; dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Jak zatem widzisz, ciężko pozbawić Cię prawa do domu męża po jego śmierci, jak i do spadku w ogóle, bowiem jedno jest ściśle z drugim powiązane. Mam nadzieję, że jesteś już teraz spokojna i nie będziesz martwić się, że zostaniesz na lodzie, tylko dlatego, że dom należy do Twojego męża.